ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ ΦΑΣΙΣΤΙΚΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ Β’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ ΦΑΣΙΣΤΙΚΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ Β’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Στόχος μας είναι να φωτίσουμε άγνωστες πτυχές της γερμανικής φασιστικής θηριωδίας, που είχε μάλιστα ως πρωταγωνιστή το γερμανικό στρατό, τη Βέρμαχτ, ώστε να καταρρεύσει ο γνωστός μύθος ότι τα γερμανικά εγκλήματα πολέμου και κατά της ανθρωπότητας δεν ήταν έργο του γερμανικού στρατού.

Στα άρθρα και στο εν λόγω βιβλίο φωτίζεται η μανία των κατακτητών εναντίον της Αντίστασης, των Εβραίων, των πρώην συμμάχων της Γερμανίας και πιο συγκεκριμένα της ιταλικής μεραρχίας Άκουϊ.
Επίσης, προσεγγίζεται η συνεργασία του ΕΔΕΣ και του αρχηγού του Ζέρβα με τα στρατεύματα κατοχής.

Όλες αυτές οι προσεγγίσεις απέχουν πολύ από την ενορχηστρωμένη προσπάθεια του
αστικού κατεστημένου σε ολόκληρη την Ε.Ε., με την συνοδοιπορία τμημάτων της καθεστωτικής ευρωαριστεράς να ταυτίσουν ΦΑΣΙΣΜΟ και ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟ, με παρανομαστή την αντιεπιστημονική θεωρία του Ολοκληρωτισμού, καταλογίζοντας τους ακόμα και τους λόγους που έσπρωξαν στην ανθρωπότητα στη μεγαλύτερη σφαγή.

Η καπιταλιστική κρίση, ο ιμπεριαλισμός, οι ανταγωνισμοί για ζώνες επιρροής και ζωτικό χώρο, η επιβολή των παράλογων όρων των νικητών της Αντάντ, η αναδυόμενη δύναμη των ΗΠΑ που επιδιώκουν την επιστροφή στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, ο ρόλος του φασισμού και του ναζισμού στην καταπολέμηση του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος, οι ιδέες και οι πρακτικές των οποίων είχαν διαχυθεί ή έλκυαν τους αστούς σε ολόκληρη την Ευρώπη του Μεσοπολέμου, οι εθνοκαθάρσεις των Στρατοπέδων Συγκέντρωσης, αλλά και των τεράστιων μεταπολεμικών μετακινήσεων πληθυσμών πρέπει να συσκοτιστούν, πρέπει να εγκαταλειφτούν.

Ποιος μπορεί να παραβλέψει τις αξιόλογες αναλύσεις μελετητών που τονίζουν ότι ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ακολούθησε τον Ισπανικό Εμφύλιο, όπου στην ήττα των Δημοκρατικών Δυνάμεων συνέβαλαν τα αστικά δημοκρατικά και φασιστικά καθεστώτα, αποδεικνύοντας τα όρια και το πραγματικό περιεχόμενο του «Σοσιαλισμού σε μια χώρα», της ΕΣΣΔ και την ανάγκη υπεράσπισης των αυτόνομων κρατικών συμφερόντων «της Χώρας του Σοσιαλισμού», στην οποία υποτάσσονταν ολόκληρο το Κομμουνιστικό κίνημα. Ταυτόχρονα, κρατούμε τη Διεθνιστική Αλληλεγγύη που εξέφρασαν δεκάδες χιλιάδες αγωνιστές «με το όπλο στο χέρι».

Έτσι λοιπόν ο πόλεμος επιστρέφει ξανά και ξανά στο παρόν και στο μέλλον της ανθρωπότητας, οι αιτίες των οποίων ερμηνεύονται και διαστρεβλώνονται από τους γραφειοκράτες των Βρυξελών, την ακροδεξιά, τους ενσωματωμένους διανοούμενους της Νέας Καπιταλιστικής Ιμπεριαλιστικής Τάξης Πραγμάτων.

Ο λόγος λοιπόν στις πρωτοπόρες προσεγγίσεις μελετητών που βασάνισαν και βασανίστηκαν από την έρευνα του χθες, με την ελπίδα ενός ειρηνικού αύριο.

Το αίμα της Κατοχής

ΣΠΥΡΟΣ ΜΟΣΚΟΒΟΥ | Κυριακή 20 Ιουλίου 2008

«Τα χειρότερα εγκλήματα τον καιρό της Κατοχής διαπράχθηκαν από Ελληνες με θύματα Ελληνες». Με αυτόν τον τίτλο η συντηρητική εφημερίδα του Βερολίνου «Die Welt» αποκάλυψε στις αρχές Μαΐου απόρρητη γνωμάτευση με αποστολέα την Υπηρεσία Στρατιωτικών Ιστορικών Ερευνών (MGFA) των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων και παραλήπτη το υπουργείο Αμυνας. Το έγγραφο σκοπό είχε να βοηθήσει το υπουργείο στην απάντηση που θα έδινε σε επερώτηση του Κόμματος της Αριστεράς για την εφετινή συνάντηση βετεράνων, μελών και φίλων της 1ης Μεραρχίας Ορεινών Καταδρομών που γίνεται κάθε χρόνο την Πεντηκοστή στο Μίτενβαλντ της Βαυαρίας. Υπήρξε η Μεραρχία Εντελβάις πάλλευκη κατά τη διάρκεια του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου και άρα μπορεί να εορτάζεται ως υπόδειγμα για το φρόνημα των σημερινών στρατευμένων; 

Οχι, απάντησε εφέτος με το ογκώδες βιβλίο του Αιματοβαμμένο Εντελβάις ο ιστορικός Χέρμαν Φρανκ Μάγερ, 

που ανασυνθέτει σειρά εγκλημάτων πολέμου της μεραρχίας, μεταξύ άλλων χωρών και στην Ελλάδα. Και ναι και όχι, ανταπαντά η MGFA, η 1η Μεραρχία ευθύνεται για μια σειρά βάναυσες επιχειρήσεις, αλλά δρούσε «μέσα στις συνθήκες ενός συγκεχυμένου εμφυλίου, κατά τον οποίο οι κομμουνιστές αντάρτες έκαναν αντίσταση κατά των ιταλικών και γερμανικών δυνάμεων κατοχής και ταυτόχρονα ταξικό αγώνα».

Αντίσταση και εξουσία 

 
Η βουλευτής της Αριστεράς Ούλα Γέλπκε στηρίχθηκε για την επερώτησή της μεταξύ άλλων και στο βιβλίο του Μάγερ. Αλλά και η MGFA έχει τη δική της βιβλιογραφία. Διαβάζουμε στη γνωμάτευση: «Η υπηρεσία μας προτίθεται να δημοσιεύσει διδακτορική διατριβή για το αντάρτικο στην Ελλάδα, η οποία στηριζόμενη σε ελληνικές πηγές αναλύει την άλλη πλευρά απ' αυτήν που θίγει στο βιβλίο του ο Μάγερ. Φαίνεται ότι τα χειρότερα εγκλήματα τα διέπραξαν Ελληνες σε βάρος συμπατριωτών τους - ένα ταμπού, το οποίο εξηγεί γιατί έως σήμερα η πολιτική των "αριστερών" ομάδων στο ζήτημα της μνήμης του πολέμου εστιάζεται και στην Ελλάδα κατά προτίμηση στα γερμανικά εγκλήματα». Η MGFA φαίνεται ότι μελέτησε τη διδακτορική διατριβή του νεαρού ιστορικού Κάσπαρ Ντραϊντόπελ που βαθμολογήθηκε με άριστα στις αρχές του χρόνου από τον αρμόδιο τομέα του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου. Τιτλοφορείται Το ελληνικό δαιμόνιο και στρέφει το περισκόπιο της έρευνας κατά την υπό εξέταση περίοδο περισσότερο στη διττή υπόσταση του αντάρτικου του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, που ήταν ταυτόχρονα αντίσταση και πάλη για την κατάληψη της εξουσίας. Υποστηρίζει μάλιστα ότι η εξουσία ήταν ο πρωταρχικός σκοπός, ενώ η αντίσταση προέκυψε στην πορεία και πήρε τη γνωστή μορφή χιονοστιβάδας.


Προσωπικό αρχείο




Είναι αλήθεια ότι τελικά η γνωμάτευση της MGFA δεν αξιοποιήθηκε στην απάντηση του υπουργείου Αμυνας, είναι αλήθεια ότι ο Ντραϊντόπελ έστειλε επιστολή διαμαρτυρίας στην εφημερίδα «Die Welt» ξεκαθαρίζοντας ότι ουδέποτε υπήρξε πρόθεσή του ο συμψηφισμός των γερμανικών με τα ελληνικά εγκλήματα τον καιρό της Κατοχής. Αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι η επιστολή δεν δημοσιεύθηκε, όπως επίσης ότι η MGFA δεν επιτρέπει την πρόσβαση στην επίμαχη γνωμάτευση. Ετσι περίπου 65 χρόνια μετά το τέλος του πολέμου τα γερμανικά τελώνια βγαίνουν πάλι από τη φιάλη με τις φιδίσιες γλώσσες και τα πύρινα μάτια τους. Μας αναγκάζουν να ξαναθυμηθούμε, αλλά και να στοχαστούμε. Ο Μάγερ στο βιβλίο του δεν τεκμηριώνει μόνο τις βιαιότητες και τα εγκλήματα πολέμου της 1ης Μεραρχίας για παράδειγμα στη Μουσιοτίτσα και στο Κομμένο ή την εξόντωση της ιταλικής μεραρχίας Ακουϊ στην Κεφαλλονιά ή τον εκτοπισμό των εβραίων της Δυτικής Ελλάδας. Ανασυνθέτει βήμα προς βήμα τη συμφωνία συνεργασίας της αντιστασιακής οργάνωσης ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα με τις δυνάμεις κατοχής επί τη βάσει του ανεκμετάλλευτου έως σήμερα προσωπικού αρχείου του Ελβετού Χανς Γιάκομπ Μπίκελ, ο οποίος ως μέλος του Ερυθρού Σταυρού είχε διαμεσολαβήσει ανάμεσα στις δύο πλευρές. Η συμφωνία αυτή οδήγησε τουλάχιστον μία φορά, τον Φεβρουάριο του 1944, σε κοινή δράση των δυνάμεων κατοχής και της ΕΔΕΣ κατά του ΕΛΑΣ, ο λόγος για την «Επιχείρηση Ιέραξ». «Καταλαβαίνω τα κίνητρα του Ζέρβα» μας είπε ο Μάγερ. «Διέθετε μερικές χιλιάδες άνδρες που θα διαλύονταν κυριολεκτικά από την 1η Μεραρχία, άρα έπρεπε να τα βρει με τους Γερμανούς. Επειτα, τα γερμανικά αντίποινα είχαν αναγκάσει πολύ κόσμο να καταφύγει στα βουνά. Ολοι αυτοί θα πέθαιναν της πείνας, αφού οι Γερμανοί είχαν διακόψει τον ανεφοδιασμό με τρόφιμα. Τον επέτρεψαν πάλι μετά τη συμφωνία με τον Ζέρβα. Και τέλος έπρεπε να διασώσει τις δυνάμεις του για να μπορεί να αναμετρηθεί αργότερα με τον ΕΛΑΣ για την κατάληψη της εξουσίας».

Ψύχραιμη αποτίμηση




Η εμπλοκή του αγώνα για την εξουσία με την αντίσταση κατά των γερμανικών δυνάμεων κατοχής είναι στην ουσία και το θέμα του Ντραϊντόπελ που παρακολουθεί με κάθε λεπτομέρεια τις προσπάθειες υλοποίησης των προγραμματικών επαναστατικών επιταγών του ΚΚΕ. «Οι πηγές δεν πιστοποιούν ευθέως αυτή την εμπλοκή» μας είπε, «πρέπει να τη διηθήσεις μέσα από το ιστορικό υλικό. Για παράδειγμα: το να επιβαρύνει κανείς περισσότερο τους εύπορους στις περιοχές που ελέγχει, μπορεί να εκληφθεί ως μέτρο σε βάρος πολεμοκάπηλων και μαυραγοριτών. Ταυτόχρονα όμως είναι και η εφαρμογή της κομμουνιστικής αντίληψης για την ανακατανομή του εισοδήματος.Παραθέτω πάντως μια σειρά στοιχεία που μπορούν να ερμηνευθούν ως εφαρμογή του προγράμματος του ΚΚΕ την περίοδο αυτή». Στο επίπεδο της απλής πρόσθεσης, που δηλώνει ωστόσο και αυτή πολλά, ο γερμανός ιστορικός καταλήγει στο ακόλουθο εξαγόμενο: τη διετία 1943-44 και πριν από τα Δεκεμβριανά 14.000-16.000 Ελληνες εξοντώθηκαν από τον ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και άλλες 30.000-40.000 από τα Τάγματα Ασφαλείας και τις δυνάμεις κατοχής. Οι Γερμανοί είχαν μόνο 4.000 νεκρούς. «Επί δεκαετίες» λέει ο Ντραϊντόπελ «οι άνδρες του ΕΑΜ θεωρούνταν απλώς πράκτορες της Μόσχας, μετά τη Μεταπολίτευση υπήρξε μια εξιδανίκευση της οργάνωσης και μόνο τα τελευταία χρόνια ξεκίνησε μια προσπάθεια πιο ψύχραιμης αποτίμησης με πρωτεργάτη τον καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Yale Στάθη Καλύβα, με την οποία συντάσσομαι κι εγώ. Ναι,οι πηγές μας λένε ότι στο ΕΑΜ υπήρχε μια ισχυρή επαναστατική τάση, οι πηγές μας λένε επίσης ότι στις περιοχές τις οποίες ήλεγχε το ΕΑΜ συνέχισε τα κακώς κείμενα που στηλίτευε: τη διαφθορά, τις πελατειακές σχέσεις, τον νεποτισμό και την αυθαιρεσία».

Δεν λογοδότησαν

Δύο γερμανοί ιστορικοί που εκπροσωπούν δύο πολύ διαφορετικές γενιές καταπιάστηκαν με την Κατοχή και τον Εμφύλιο. Για την ακρίβεια, ξεκίνησαν να μιλήσουν για την Κατοχή και την Αντίσταση και οδηγήθηκαν αναπόφευκτα στον Εμφύλιο. Πριν από λίγες ημέρες εμφανίστηκαν μαζί σε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης για την Ελλάδα στην Κατοχή στο Μουσείο Μάρτιν Γκρόπιους στο Βερολίνο. Ο Ντραϊντόπελ γνώρισε την Ελλάδα ως παιδί, μια και η αδελφή της γιαγιάς του ήταν επί δεκαετίες ανταποκρίτρια του Γερμανικού Πρακτορείου Ειδήσεων στην Αθήνα. Και οι διακοπές έκαναν την Ελλάδα μέρος της ζωής του και τελικά αντικείμενο ιστορικής μελέτης. Ο Μάγερ γεννήθηκε στον Πόλεμο και γνώρισε την Ελλάδα στη δεκαετία του '60, όταν αναζητούσε τον τάφο του πατέρα του που τον είχαν σκοτώσει οι αντάρτες. Ο τάφος βρέθηκε, αλλά το κεφάλαιο αυτό δεν έκλεισε. Ο Μάγερ αφοσιώθηκε σιγά σιγά αποκλειστικά στη μελέτη της γερμανικής κατοχής. Τον ρωτήσαμε γιατί ψάχνει ακόμη, τον ρωτήσαμε αν επέρχεται κάποτε η άφεση των αμαρτιών: «Οι δράστες δεν λογοδότησαν ποτέ στη Γερμανία. Απ' όσο ξέρω, ξεκίνησαν πάνω από 300 ανακριτικές διαδικασίες για εγκλήματα πολέμου στην Ελλάδα, αλλά δεν απαγγέλθηκε ούτε μία κατηγορία. Αυτό το καταλογίζω στη δεύτερη κατηγορία των δραστών, τους νομικούς που έκλεισαν τις υποθέσεις. Και η τρίτη κατηγορία των δραστών είναι όσοι δεν θέλουν να ακούσουν λέξη για όλα αυτά. Αυτό είναι και το πιο ανυπόφορο για τα θύματα».

Τα άγνωστα εγκλήματα της Βέρμαχτ στην Ελλάδα

Πριν από 70 χρόνια, την 1η Σεπτεμβρίου του 1939, καθισμένος σε ένα μπαρ της 51ης οδού στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης, ο ποιητής Γ.Χ. Οντεν αισθάνθηκε την οσμή του επερχόμενου θανάτου. Ηταν η ημέρα που ξεκινούσε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Επειτα από έξι χρόνια, με τη λήξη του, η ανθρωπότητα θα μετρούσε 50 εκατομμύρια νεκρούς. Τι συνέβη στο Λιντς της Αυστρίας και ποια τεράστια εικόνα δημιούργησε εκείνον τον «ψυχοπαθή θεό», όπως ονομάζει τον Χίτλερ ο ποιητής; Επτά δεκαετίες αργότερα ακόμη έρχονται στο φως στοιχεία για την εποχή, τα οποία παρέμειναν ανεξερεύνητα στα αρχεία. Και τα περισσότερα φυσικά αναφέρονται στην Ευρώπη.

Για τον βαρύ φόρο αίματος που πλήρωσε η χώρα μας τόσο κατά τη διάρκεια του πολέμου όσο και στην περίοδο της γερμανοϊταλικής και βουλγαρικής Κατοχής και του Εμφυλίου που ακολούθησε έχουν γραφτεί χιλιάδες σελίδες, σε σημείο που να είναι βέβαιος κανείς ότι δεν υπάρχει καμιά αφώτιστη πλευρά και τίποτε που να μην έχει ειπωθεί. Ωστόσο το δίτομο έργο του Χέρμαν Φρανκ ΜάγερΑιματοβαμμένο εντελβάιςπου κυκλοφόρησε εφέτος μας διαψεύδει- κι ευτυχώς. Πέραν των νέων πεδίων και της πληθώρας των στοιχείων που προσκομίζει στην ιστορική έρευνα, καθιστά προφανές, μέσω των τεκμηριωμένων πληροφοριών που περιέχει, αυτό στο οποίο οφείλεται το αίσθημα ενοχής της μεταπολεμικής Γερμανίας, δηλαδή η συλλογική ευθύνη για τα ναζιστικά εγκλήματα, κάτι παρόμοιο θα λέγαμε με το προπατορικό αμάρτημα. Ο Μάγερ αποδεικνύει ότι το σύνολο του ναζιστικού στρατιωτικού μηχανισμού συμμετείχε στα εγκλήματα, ότι δεν ήταν μόνο- ή κυρίως- τα Ες Ες που τα διέπραξαν και ότι ακόμη και επίλεκτα σώματα φημισμένα για τη στρατιωτική τους ηθική βαρύνονται με εγκληματικές πράξεις απίστευτης βαρβαρότητας. Αποφάσισε λοιπόν να καταγράψει την ιστορία της 1ης Ορεινής Μεραρχίας και του 22ου Ορεινού Σώματος Στρατού, αναφερόμενος εκτενώς στην εγκληματική τους δράση στην Ελλάδα από το 1943 ως το 1944.

Ιστορικός από σύμπτωση 

 

Τα αποτελέσματα μιας επιχείρησης της Βέρμαχτ στην Ηπειρο,1943

Ο Χανς Φρανκ Μάγερ δεν ήταν επαγγελματίας ιστορικός. Στέλεχος της αυτοκινητοβιομηχανίας, ενεπλάκη από σύμπτωση στα θέματα της ιστορικής έρευνας. Ο πατέρας του, έφεδρος αξιωματικός του γερμανικού στρατού που εργαζόταν στην επιμελητεία των στρατιωτικών σιδηροδρόμων της Βέρμαχτ, ήλθε στην Ελλάδα για να συντηρήσει το σιδηροδρομικό δίκτυο. Τον Νοέμβριο του 1942 έλαβε τη διαταγή να επισκευάσει τη γέφυρα του Γοργοποτάμου που νωρίτερα είχαν ανατινάξει οι δυνάμεις της ελληνικής Αντίστασης σε συνεργασία με τους Βρετανούς. Τον συνέλαβε ο ΕΛΑΣ, τον πέρασε από λαϊκό δικαστήριο στην Κολοκυθιά της Σπερχειάδας και μαζί με άλλους 30 γερμανούς στρατιώτες και την αυστριακή διερμηνέα Τρουθ Ρανβάιν εκτελέστηκε στο νεκροταφείο του χωριού.

Χρόνια αργότερα ο γιος του θέλησε να μάθει τι ακριβώς είχε συμβεί στον πατέρα του, ο οποίος επισήμως ως τότε εθεωρείτο αγνοούμενος. Οταν ανακάλυψε την αλήθεια, βρήκε τον τάφο του και μετέφερε τα οστά του στη Γερμανία. Η έρευνα αυτή εν τούτοις υπήρξε αφορμή για μια άλλη μεγάλη έρευνα, η οποία αφορούσε τη δράση των δυνάμεων Κατοχής στην Ελλάδα και ειδικότερα της Βέρμαχτ. Αυτή διήρκεσε ως το τέλος της ζωής του Μάγερ. Καρπός της υπήρξαν βιβλία εξόχως σημαντικά για την περίοδο, όπωςΗ αναζήτηση.Ανθρώπινα πεπρωμένα στον ελληνικό εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα,Η φρίκη του Κομμένου, τοΑπό τη Βιέννη στα Καλάβρυτα, ταΑιματηρά ίχνη της 117ης μεραρχίας καταδρομών στη Σερβία και την Ελλάδακαι, τέλος, το μνημειώδες δίτομο έργοΑιματοβαμμένο εντελβάιςπου δεν πρόλαβε να το δει τυπωμένο στα ελληνικά, αφού έπεσε θύμα τροχαίου δυστυχήματος στις 12 Απριλίου του 2009.

Για να ξεπεράσει την τραυματική εμπειρία από τον θάνατο του πατέρα του, ο Μάγερ έγραψε το βιβλίο Αναζήτηση.Ανθρώπινα πεπρωμένα στον ελληνικό εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα 1941-1944.Το βιβλίο μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε στα ελληνικά. Τότε, όμως, κάποιος ιερέας από το χωριό Κομμένο κοντά στην Αρτα, όπου στις 17 Αυγούστου του 1943 η Βέρμαχτ εκτέλεσε 317 αμάχους, ανάμεσα στους οποίους 172 γυναίκες, δύο ιερείς και 13 παιδιά μόλις ενός έτους, του έγραψε ότι οι γερμανοί στρατιώτες που τους σκότωσαν έφεραν στον σκούφο και στα μανίκια της στολής τους ως διακριτικό το άνθος του αλπικού φυτού εντελβάις. Εκείνη η επιστολή, όπως γράφει ο Μάγερ, υπήρξε η αφορμή για να ερευνήσει την ιστορία αυτού του επίλεκτου σώματος, οι απαρχές του οποίου βρίσκονται στον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο.

Η δημιουργία της 1ης Ορεινής Μεραρχίας
Το 1914 το γερμανικό Ράιχ διαπίστωνε ότι επειδή δεν διέθετε επίλεκτες μονάδες- και μάλιστα ορεινές-, ικανές να πολεμήσουν εναντίων των γάλλων αλπινιστών, θα έπρεπε να δημιουργήσει ένα ειδικό σώμα που θα το αποτελούσαν οι καλύτεροι στρατιώτες άλλων μονάδων οι οποίοι είχαν διακριθεί στο Δυτικό Μέτωπο του πολέμου. Ετσι δημιούργησε το Σώμα των Αλπεων, το οποίο σημείωσε μεγάλες στρατιωτικές επιτυχίες. Δεκαοκτώ χρόνια αργότερα, όταν το Γ΄ Ράιχ έχτιζε τη Βέρμαχτ, αποφασίστηκε την 1η Ιουνίου του 1935 η δημιουργία μιας αντίστοιχης ορεινής ταξιαρχίας. Πρώτος διοικητής της ήταν ο 45χρονος συνταγματάρχης Λούντβιχ Κίμπλερ που την κατέστησε το πλέον επίλεκτο σώμα του γερμανικού στρατού. Η δράση της καθ΄ όλη τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου υπήρξε εντυπωσιακή, αφού συμμετείχε σε όλες σχεδόν τις μεγάλες επιχειρήσεις: Από την εισβολή στην Πολωνία και την επιχείρηση Μπαρμπαρόσα (την εισβολή εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης) ως τις μάχες στο Χάρκοβο και την προέλαση στον Καύκασο. Οταν η δράση της 1ης Ορεινής Μεραρχίας τον Μάιο του 1943 μεταφέρθηκε στα Βαλκάνια, στη Γιουγκοσλαβία και κατόπιν στην Ελλάδα, ο πόλεμος για το Γ΄ Ράιχ φαινόταν χαμένος.

Το μεγαλύτερο μέρος τουΑιματοβαμμένου εντελβάιςκαλύπτει μία και μόνη χρονιά, κατά την οποία η 1η Ορεινή Μεραρχία και το κατοπινό 22ο Ορεινό Σώμα Στρατού έδρασαν στην Ελλάδα, στην Ηπειρο κατ΄ εξοχήν αλλά και στην Κέρκυρα και στην Κεφαλλονιά, όπου διαπράχθηκε ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα του πολέμου, η σφαγή των αιχμαλώτων του ιταλικού σώματος στρατού Ακουι.

Το ρατσιστικό δηλητήριο

 

Αντάρτισσα απαγχονισμένη από τους Γερμανούς,1943

Η πυκνότητα του βιβλίου είναι τέτοια που ο αναγνώστης χρειάζεται να το διαβάσει αργά και προσεκτικά, προκειμένου να μη χαθεί μέσα στη θάλασσα των πληροφοριών, των ονομάτων και των στατιστικών στοιχείων. Δεν υπάρχει ούτε μία πληροφορία που ο συγγραφέας να μην τη διασταυρώνει και να μην την ελέγχει εξονυχιστικά. Τεράστιος είναι αναπόφευκτα και ο όγκος των υποσημειώσεων. Η πολύχρονη και εξαντλητική έρευνα του Μάγερ στις αρχειακές πηγές δεν περιορίζεται φυσικά μόνο στα ελληνικά και γερμανικά αρχεία, αλλά επεκτείνεται και στα αντίστοιχα της Ιταλίας, της Μεγάλης Βρετανίας, της Ελβετίας και των ΗΠΑ. Πλουτίζεται ακόμη από πλήθος συνεντεύξεων, που όλες σχεδόν τις πήρε ο συγγραφέας από επιζώντες της εποχής. Απαντήσεις θα βρει κανείς και για τον αμφιλεγόμενο ρόλο του Ναπολέοντα Ζέρβα, όπως και για την εγκληματική δράση των Ταγμάτων Ασφαλείας, για τη συνεργασία των Τσάμηδων με τις κατοχικές δυνάμεις και τη συμμετοχή τους σε εκτελέσεις αμάχων στη Θεσπρωτία. Ακόμη, για τη συμμετοχή στα εγκλήματα- αν και σε περιορισμένη κλίμακα- των ιταλικών και βουλγαρικών δυνάμεων κατοχής. Χάρτες και πλήθος φωτογραφιών (πολλές από τις οποίες προέρχονται από τα αρχεία της Βέρμαχτ και ήταν άγνωστες ως σήμερα) συνοδεύουν αυτό το εξαίρετο δίτομο έργο. Ο Μάγερ δεν παραλείπει να παραθέσει χαρακτηριστικά αποσπάσματα από επιστολές ή αναφορές αξιωματικών της Βέρμαχτ, όπου διαπιστώνουμε σε ποιον βαθμό το δηλητήριο του ρατσισμού είχε διαποτίσει τον στρατό (όπως άλλωστε και τους πολίτες) της ναζιστικής Γερμανίας. Οσοι λοιπόν εκτελούσαν αμάχους δεν εφάρμοζαν απλώς διαταγές αλλά πίστευαν πως έτσι εξαφάνιζαν μιάσματα, υπανθρώπους, όντα που δεν είχαν το δικαίωμα, λόγω της εμφάνισης ή της συμπεριφοράς τους, να συγκαταλέγονται στα ανθρώπινα όντα. Υπάνθρωποι θεωρούνταν όχι μόνον οι ενήλικοι αλλά και τα παιδιά τους, σπορά δούλων που δεν άξιζε να καταλαμβάνουν χώρο σε τούτη τη γη.

Αξιοσημείωτα είναι όσα αναφέρει ο Μάγερ για τις απαιτήσεις των πολεμικών αποζημιώσεων της Ελλάδας, όπου γράφει ανάμεσα στα άλλα και τα εξής:«Οι ελληνικές απαιτήσεις για αποζημίωση των άμεσων και έμμεσων καταστροφών του πολέμου και κυρίως η απαίτηση επιστροφής του “δανείου” που είχε εκβιάσει η Βέρμαχτ από το ελληνικό Δημόσιο το 1942 για να καλύψει τα έξοδα της Κατοχής, εξαιρέθηκαν ρητά από τη συμφωνία του 1960(σ.σ.: η συμφωνία προέβλεπε την καταβολή συνολικά μόνο 115 εκατ. γερμανικών μάρκων).Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα,και χωρίς να ληφθούν υπόψη οι τόκοι, η αξία του δανείου ανέρχεται σε πάνω από 5 δισ.ευρώ».

Ιδιαίτερα σημαντικά επίσης είναι τα συμπεράσματα που προκύπτουν σχετικά με τη μεταπολεμική «τύχη» των πρωταγωνιστών. Στους περισσότερους (από τη γερμανική πλευρά) επιβλήθηκαν από μικρές ως «αστείες» ποινές- στη χώρα μας όμως υπήρξαν στελέχη των Ταγμάτων Ασφαλείας που όχι μόνο δεν τιμωρήθηκαν αλλά και «επιβραβεύτηκαν». Χαρακτηριστικό είναι το κεφάλαιο του δεύτερου τόμου το οποίο αναφέρεται στις εκτελέσεις ομήρων στο Αγρίνιο τον Απρίλιο και τον Ιούλιο του 1944. Υπεύθυνος για τις εκτελέσεις εκείνες ήταν ο διοικητής των Ταγμάτων Ασφαλείας Γεώργιος Τολιόπουλος, ο οποίος μετά τον πόλεμο σταδιοδρόμησε στον ελληνικό στρατό.«Μετά τον πόλεμο », γράφει ο Μάγερ,«ο Τολιόπουλος έκανε καριέρα στον ελληνικό στρατό. Στις 30 Μαΐου 1948, τη μέρα που προήχθη σε αντισυνταγματάρχη “λόγω των ηρωικών του πράξεων στο πεδίο της μάχης”, σταματά και η συγκάλυψη των δραστηριοτήτων του από το ΓΕΣ και ξαναρχίζουν οι εγγραφές στο μητρώο του. Η περίοδος από το 1939 ως το 1948 έμεινε για πάντα κενή. Εναν χρόνο αργότερα ακολούθησε η προαγωγή του σε συνταγματάρχη. Ο Τολιόπουλος πέθανε στις 7 Φεβρουαρίου 1962 σε στρατιωτικό νοσοκομείο της Αθήνας».

Η σφαγή των Ιταλών στην Κεφαλλονιά 

 

Μετακομιδή των οστών που περισυνελέγησαν από την Κεφαλλονιά στο Μπάρι της Ιταλίας, 1 η Μαρτίου 1953

ΠΟΛΛΟΙ ΑΠΟ ΕΚΕΙΝΟΥΣ που είδαν στον κινηματογράφο τη χολιγουντιανή τούρταΤο μαντολίνο του λοχαγού Κορέλιδεν θα γνώριζαν τα πραγματικά περιστατικά που συνέβησαν στην Κεφαλλονιά το 1943 και ούτε θα έγιναν σοφότεροι βλέποντας την ταινία.Η ταινία,όμως,βοήθησε να γίνουν ευρύτερα γνωστά τα δραματικά περιστατικά πάνω στα οποία βασίστηκε,κι αυτά συνθέτουν ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα τα οποία διαπράχθηκαν από τη Βέρμαχτ στη διάρκεια του πολέμου.Πάνω από 200 σελίδες αφιερώνει ο Μάγερ στο σχέδιο για τον λεγόμενο«αφοπλισμό του ιταλικού σώματος στρατού»που βρισκόταν στην Κέρκυρα και στην Κεφαλλονιά,όπου περιγράφει αναλυτικά το παρασκήνιο,τις κινήσεις των πρωταγωνιστών,το κλίμα της εποχής και την κατάσταση στο νησί.

Τον Ιούλιο του 1943 τα στρατεύματα των Συμμάχων (αγγλοαμερικανικά) αποβιβάστηκαν στην Ιταλία.Το μουσολινικό καθεστώς κατέρρευσε και στις 8 Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς η ιταλική κυβέρνηση του στρατάρχη Μπαντόλιο υπέγραψε συνθηκολόγηση με τους Συμμάχους.Ο Μπαντόλιο ωστόσο δεν κήρυξε ταυτοχρόνως πόλεμο εναντίον του Χίτλερ.Οταν στα τέλη του ίδιου μήνα οι άνδρες της ιταλικής μεραρχίας Ακουι που έδρευε στην Κεφαλλονιά αρνήθηκαν να παραδώσουν τα όπλα στους Γερμανούς,ο Χίτλερ διέταξε τη Βέρμαχτ να εξοντώσει τους «προδότες».Οι Γερμανοί,αν και όχι εύκολα,συνέτριψαν την αντίσταση των Ιταλών,οι οποίοι δεν είχαν αεροπορική κάλυψη.Ο τελικός απολογισμός υπήρξε τραγικός.Στα πεδία των μαχών έχασαν τη ζωή τους 1.315 Ιταλοί και 25 Σλοβένοι.Από αυτούς που παραδόθηκαν,οι Γερμανοί εκτέλεσαν 5.189,ενώ άλλοι 3.000 χάθηκαν στη θάλασσα.Ακόμη και σήμερα οι πληροφορίες για το πώς χάθηκαν αυτοί οι 3.000 άνδρες παραμένουν αντιφατικές.Βέβαιον είναι εν τούτοις ότι πολλά από τα πλοία όπου είχαν φορτωθεί έπεσαν πάνω σε νάρκες με τις οποίες ήταν γεμάτη η θάλασσα γύρω από τη νησί,ενώ μολονότι- όπως λέει ο Μάγερ- δεν έχει επιβεβαιωθεί,πολλούς από τους ναυαγούς οι Γερμανοί ενδέχεται να τους εκτέλεσαν με τα πολυβόλα.Βέβαιον επίσης είναι ότι πολλά από τα πτώματα των αιχμαλώτων που εκτελέστηκαν στην ξηρά οι Γερμανοί τα πέταξαν στη θάλασσα.Τα υπόλοιπα,όσα δεν τα πέταξαν σε ομαδικούς τάφους, τα άφησαν να σαπίζουν σε χαράδρες.«Πόσοι ακριβώς έχασαν τη ζωή τους δεν θα μπορέσει να διαπιστωθεί με βεβαιότητα ποτέ» καταλήγει ο Μάγερ.



ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΑΚΟΥΪ
Συνέδριο Μνήμης

[Συνέδριο μνήμης για την καταστροφή της Μεραρχίας Άκουϊ, οργανώθηκε στην Πάρμα της Ιταλίας στις 2-3 Μαρτίου, ενώ στην Ελλάδα, στην Κεφαλλονιά, οργανώθηκαν εκδηλώσεις. Η Μεραρχία Άκουϊ αποτελείτο από ιταλούς στρατιώτες που εξοντώθηκαν από τους ναζί τον Σεπτέμβριο του 1943, μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το κείμενο που δημοσιεύουμε είναι η ομιλία του σ. Βαγγέλη Σακκάτου, αυτόπτη μάρτυρα της βάρβαρης σφαγής και συγγραφέα σχετικού βιβλίου με τίτλο «Μεραρχία Άκουϊ» (εκδ. Εστία).

Είναι γνωστό, πως με την είδηση της συνθηκολόγησης της κυβέρνησης Μπαντόλιο, στις 8 Σεπτεμβρίου 1943, έχουμε στο Αργοστόλι της Κεφαλλονιάς συναδέλφωση του λαού της πόλης με τον ιταλικό στρατό. Ο λαός της Κεφαλλονιάς βγαίνει στους δρόμους και καλεί τους Ιταλούς φαντάρους να μη συνεχίσουνε τον πόλεμο στο πλευρό του “άξονα”. Από τα πράγματα δημιουργούνται δύο στρατόπεδα, δύο μέτωπα, ένα ελληνο-ιταλικό κατά του πολέμου και των ναζί και ένα γερμανο-ιταλικό, των γερμανικών δυνάμεων του νησιού και του όχι μεγάλου αριθμού των Ιταλών φασιστών, μελανοχιτώνων του Μουσολίνι που πήγανε από την αρχή με τους Γερμανούς.

Από τις 9 μέχρι τις 12 του Σεπτέμβρη, πριν από τη σύρραξη, στις ιταλικές δυνάμεις επικρατεί μεγάλη ένταση και ενθουσιασμός. Αξιωματικοί και στρατιώτες έχουνε βγει στους δρόμους, αποφασισμένοι να υπερασπίσουνε τα όπλα τους με οποιοδήποτε κόστος, ενώ στους στρατώνες τραγουδάνε τους ύμνους του Μαμέλι και του Γαριμπάλντι. Από την άλλη μεριά, η διοίκηση της Μεραρχίας, έχοντας να αντιμετωπίσει μια τεράστια και πολύ βαριά ευθύνη, αμφιταλαντεύεται μεταξύ διαπραγματεύσεων με τους Γερμανούς και σκέψεων για τη μη παράδοση των όπλων και αντίσταση.

Το πρωί της 13/9/1943, οι πυροβολαρχίες των Παμπαλόνι, Αμπροσίνι και Απολλώνιο, μαζί και με τις πυροβολαρχίες του ιταλικού ναυτικού που εδρεύει στ’ Αργοστόλι, κτυπάνε τρία γερμανικά αποβατικά σκάφη γεμάτα στρατό και τεθωρακισμένα οχήματα που μπαίνουνε στον κόλπο τ’ Αργοστολίου, βυθίζουνε τα δύο από αυτά με πολλούς νεκρούς και τραυματίες, ενώ το τρίτο σκάφος, με σοβαρές ζημιές, διαφεύγει και κρύβεται πίσω από το ακρωτήριο των Αγίων Θεοδώρων. Το μοναδικό γερμανικό αεροπλάνο που εμφανίστηκε στη διάρκεια του επεισοδίου καταρρίφθηκε από τις πυροβολαρχίες του ιταλικού ναυτικού.

Παράλληλα, Έλληνες αντάρτες Επονίτες μαζί με Ιταλούς πυροβολητές και ναύτες, κτυπάνε το σπίτι του Μελά στο Αργοστόλι, που μένανε Γερμανοί αξιωματικοί και τους αιχμαλωτίζουνε, ενώ έχουν τραυματιστεί κάποιοι απ’ αυτούς και σκοτώνεται ο διοικητής τους, που κατ’ άλλους αυτοκτόνησε. Αυτή ήταν η έναρξη των εχθροπραξιών.

Τότε ο Χίτλερ διέταξε την εξαφάνιση της Κεφαλλονιάς από τον παγκόσμιο χάρτη και την πλήρη καταστροφή της Μεραρχίας Άκουϊ.

Συνεχίζονται εν τούτοις οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των Γερμανών που είναι αδιάλλακτοι στην απαίτησή τους για την παράδοση των όπλων και της διοίκησης της Μεραρχίας που είναι αποφασισμένη να μην υποχωρήσει, ενώ ο Παμπαλόνι έχει δώσει όπλα στους Έλληνες αντάρτες και έχει εξοπλίσει τα τάγματα εργασίας των Σλοβένων που είχαν μαζί τους οι Ιταλοί υπό τους Likor Strecko και Mikovic Rudeif.

Ενώ κυκλοφορούνε φήμες για συγκατάνευση των Γερμανών για την επιστροφή των Ιταλών στην πατρίδα τους με τον οπλισμό τους, στις 14/9, ο διοικητής της Μεραρχίας στρατηγός Antonio Gandin, δηλώνει έγγραφα στους Γερμανούς πως «η Μεραρχία Άκουϊ δεν παραδίνει τα όπλα», έχοντας σχηματίσει την πεποίθηση ότι οι Γερμανοί τους εμπαίζουνε. Ακολουθεί άλλο τελεσίγραφο του στρατηγού Gandin, που καλεί τους Γερμανούς να εγκαταλείψουνε το νησί. Έχει προηγηθεί ερωτηματολόγιο στους αξιωματικούς και στους στρατιώτες της Άκουϊ με μορφή δημοψηφίσματος, που στη συντριπτική πλειοψηφία τους αποφασίζουνε να μην παραδώσουνε τα όπλα.

Στις 15/9 φτάνει διαταγή από τη Μεραρχία στα τμήματά της να ετοιμαστούνε για μάχη, επιτρέποντας σε όσους ήθελαν να πάνε με τους Γερμανούς να περάσουνε στις γραμμές τους. Το μεσημέρι της ίδιας μέρας αρχίσανε οι εχθροπραξίες.

Τη νύχτα της 15ης προς τη 16η, οι Ιταλοί επιτίθενται στους Γερμανούς τ’ Αργοστολίου, η γερμανική φρουρά του εκμηδενίζεται και όλοι οι άνδρες της, περί τους 500, αιχμαλωτίζονται, ενώ οι Γερμανοί του Ληξουρίου υφίστανται μεγάλες απώλειες από τα ιταλικά πυροβολεία τ’ Αργοστολίου. Θα πρέπει εδώ να αναφέρουμε, πως σ’ αυτούς τους αιχμαλώτους οι Ιταλοί συμπεριφέρθηκαν άψογα, τηρώντας όλους τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, κι όταν αυτοί απελευθερώθηκαν από τους ομοεθνείς τους σε λίγες μέρες στα Τρωγιανάτα, μετείχαν με μανία στη μεγάλη σφαγή των 600 Ιταλών αιχμαλώτων που έγινε εκεί. Αυτά για την ιστορία.

Όμως, παρά τις πρώτες αυτές στρατιωτικές επιτυχίες των Ιταλών, η γερμανική αεροπορία είναι ο μόνος κύριος του ουρανού της Κεφαλλονιάς. Τα κύματα των στούκας, σε σχηματισμούς των 30-40, βομβαρδίζουνε χωρίς διακοπή. Το Αργοστόλι έχει μεταβληθεί σε σωρούς ερειπίων, τυλιγμένο στις φλόγες.

Οι Γερμανοί φέρνουνε συνεχώς ενισχύσεις από τη Μεραρχία Εντελβάις, του 22ου Σώματος Στρατού Ορεινών Κυνηγών, που εδρεύει στην Ήπειρο. Επιβιβάζονται σε σκάφη από την Πρέβεζα και αποβιβάζονται στη χερσόνησο της Παλλικής (Ληξούρι) και στον κόλπο της Αγίας Κυριακής, επίνειο της Θηνιάς.

Στις 16, 17, 18 και 19/9, γίνονται μανιώδεις μάχες, με αιματηρές απώλειες των Ιταλών, που αποδεκατίζονται από τη γερμανική αεροπορία, η οποία ρίχνει και προκηρύξεις στα ιταλικά με στόχο το ηθικό τους, που όμως αντιστέκονται ηρωικά, ελπίζοντας σε αεροπορική βοήθεια των Αγγλο-Αμερικάνων από τη Σικελία και την Ιταλία.

Ο αείμνηστος αγωνιστής της Ελευθερίας Άμος Παμπαλόνι (1910-2006), που εκτός από το μεγάλο αγώνα του σαν αξιωματικός της Μεραρχίας Άκουϊ κατά του γερμανικού ναζισμού, είχε και μεγάλη δράση στη Στερεά Ελλάδα και στην Ήπειρο, σαν αξιωματικός του 2/39 συντάγματος και του επιτελείου της 7ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ, με σημαντική συμμετοχή του στη μεγάλη μάχη της Αμφιλοχίας του ΕΛΑΣ κατά των Γερμανών, ορόσημο του αγώνα της Αντίστασης στην Ελλάδα και στην οποία ανδραγάθησε, σε έκθεσή του που δημοσιεύτηκε στο Νο 10 του περιοδικού “Il Ponte” της Φλωρεντίας το 1954, σελίδες 1480-1490, με τον τίτλο “Cefalonia”, όπως και στη 2η ελληνική έκδοση του βιβλίου μου «Μεραρχία Άκουϊ. Η Σφαγή των Ιταλών στην Κεφαλλονιά. Η Αντίσταση», εκδόσεις «Εστία» 2002, σελίδες 177-194, αναφέρει:

«Θα αρκούσε κάποιος στολίσκος αεροπλάνων για να εξουδετερώσει τα στούκας. Το συμμαχικό ραδιόφωνο, επίσης, μας προέτρεπε στην Αντίσταση, αλλά καμία βοήθεια δεν έφθανε… Οι Γερμανοί στη συνέχεια, κατόρθωναν να αιχμαλωτίζουν άνδρες, μεμονωμένους ή κατά τμήματα, τους εκμηδένιζαν, κατακρεουργώντας ύστερα τις σορούς, καίγοντάς τες ή πετώντάς τες σε στέρνες ή ρίχνοντάς τες στη θάλασσα ή αφήνοντάς τες άταφες στα βουνά». (Σελ. 191).
Και περιγράφει ως εξής τη σκηνή της εκτέλεσής του μαζί με ολόκληρη την πυροβολαρχία του, εκτέλεση από την οποία επέζησε κατά τύχη, στις παρυφές του χωριού Δειλινάτα, το πρωί της 21/9/1943:

«Μου ζητήθηκε από τον Αυστριακό λοχαγό να μπω επικεφαλής και πήγα ακολουθούμενος από τον ανθυπολοχαγό Τονιάτο. Ο Αυστριακός λοχαγός ήταν ακριβώς δίπλα μου. Έβαλε μια σφαίρα στην κάννη του “παραμπέλλουμ” του και μου έκαμε νεύμα να προχωρήσω. Έκανε ένα βήμα και μια βολή του με βρήκε στον τράχηλο. Έπεσα δίχως να αισθανθώ πόνο και χωρίς να χάσω τις αισθήσεις μου.
Την ίδια στιγμή και μέσα σε ελάχιστα λεπτά, με ένα μυδραλιοβόλο που ήταν τοποθετημένο στην άκρη, όλοι οι πυροβολητές μου σκοτωθήκανε. Ακουγόταν μόνο μια φωνή πόνου: “Μάνααα. Θεεεέ”. Μετά σιωπή.

Η σφαίρα μου είχε διαπεράσει το λαιμό (τράχηλο), χωρίς να βλάψει ζωτικά όργανα» (σελ. 193).
Έτσι περιγράφει ο Άμος Παμπαλόνι, ως αυτόπτης μάρτυρας, την εκτέλεσή του και την εκτέλεση των στρατιωτών του. Και συνεχίζει: «Στις 22 Σεπτέμβρη 1943, η ιταλική διοίκηση της Μεραρχίας περικυκλωμένη από τα γερμανικά στρατεύματα, με εξαντλημένα τα πυρομαχικά της και με κομμένες τις συγκοινωνίες (επικοινωνίες), αναγκάστηκε να ζητήσει παράδοση. Ο Γερμανός διοικητής Χίρσφελντι προκήρυξε: “Αλπινιστές μου, οι είκοσι τέσσερις ώρες που θα ακολουθήσουν σας ανήκουν”».

Όμως, ο «γενναιόδωρος» σφαγέας ταγματάρχης Harald Von Hirschfeld, δεν αρκέστηκε στην αρχική του υπόσχεση, αλλά έδωσε παράταση άλλων 24 ωρών σ’ αυτό το πρωτοφανές όργιο σφαγών, αίματος και λεηλασιών. Οι μικρές δυνάμεις του εφεδρικού ΕΛΑΣ που υπήρχαν στο νησί, κρύβοντας και περιθάλποντας τα θύματα, βοήθησαν να περάσουνε στη Στερεά Ελλάδα, στον ΕΛΑΣ, οι επιθυμούντες επιζήσαντες Ιταλοί αντιφασίστες, στρατιώτες και αξιωματικοί.
Το σύνολο των ηρωικών νεκρών της Μεραρχίας Άκουϊ, κατά εξακριβωμένες πληροφορίες, είναι 9.479 κατά ξηρά στις μάχες, πνιγμένοι στη θάλασσα και από τις εκτελέσεις, που ανέρχονται στις 5.000.

http://diktiospartakos.blogspot.gr/2009/09/blog-post_14.html